Van makelaars tot bouwbedrijven, voor veel partijen in het vastgoed is het even wennen. Na jaren van omzetgroei, nieuwe projecten en meer klanten zit er nu plotseling zand in de motor. De vraag van deze week: hoe kijken ze bij de bank naar de recente ontwikkelingen in de wereld van het vastgoed? Maarten Bouwhuis en co-host Maarten de Gruyter gaan hierover in gesprek met Claire van Staaij, sector bankier Real Estate bij ABN AMRO.
De afgelopen jaren ging het in het vastgoed voor de wind. De rente werd steeds lager, het werd steeds makkelijker om vastgoed te financieren of om projecten op te starten. Nu is alles anders. Bouwkosten stijgen de pan uit, er is inflatie en de rente loopt op. “En daar komt nu de stikstofuitspraak van de Raad van State nog eens bij”, vult Claire van Staaij aan. “Ik heb de crisis van 2008 meegemaakt, maar dit is anders. Dit komt als een komeet op ons af.” Maarten vult dit aan: “De banken zijn steviger dan toen en de leverage is verbeterd. Maar als je nu iets hebt ingekocht met een rendement van 4% en je moet herfinancieren tegen 6% rente en 3% aflossing, dan heb je een serieus probleem.”
Inflatie, rente of een ander probleem?
We hebben op dit moment zowel een ongekende inflatie als een fors oplopende rente. Wat is nu het grootste probleem? “Je kunt niet één aspect benoemen, je moet het in zijn totaliteit zien. Zonder Oekraïne of schaarste van bouwmaterialen had het er ook anders uitgezien. Daar komt nog eens bij dat Hugo de Jonge ballonnetjes aan het oplaten is die volstrekt contraproductief zijn. Met de zelfbewoningsplicht en de liberalisatiegrens die naar 1.000 euro wordt opgetrokken schieten we onszelf in de voet.”
Gevolgen voor de hele vastgoedwereld
De architect is de eerste in lijn die klappen krijgt. Opdrachten drogen op en het wordt steeds lastiger personeel aan het werk te houden. Projectontwikkelaars hebben in het algemeen nog wel lopende projecten waar ze een aantal jaren mee vooruit kunnen, maar zijn wel veel voorzichtiger geworden met het opvullen van vacatures. Ten slotte merken ook de makelaars dat er een waardedaling is in het commercieel vastgoed. Daar speelt nog een merkwaardig fenomeen: omdat de beurzen naar beneden gaan, moeten de grote pensioenfondsen woningen verkopen omdat anders hun portefeuille niet meer in evenwicht zou zijn. Dat doen ze dus op het aller slechtste moment.
Het oog van de storm
Claire nuanceert dit beeld enigszins. “We zitten op dit moment in het oog van de storm. We moeten vooral niet in paniek raken. De markt gaat veranderen, de tijd van gratis geld is voorbij en dat is geen ongezonde ontwikkeling. Historisch gezien is 4% rente nog steeds niet hoog, maar je moet er wel je huishoudboekje opnieuw op gaan inrichten. Dat heeft tijd nodig. We zijn nog maar net begonnen, en ik voorzie in 2023 een verdere daling van de waarde van het vastgoed.”
Mogelijk voor u
Mogelijk financiert zakelijk vastgoed in heel Nederland; van grote stad tot kleine kern. Wilt u geld lenen voor de aankoop van een zakelijk pand of wilt u geld uitlenen met veel zekerheden en een aantrekkelijke rente? Bij ons is het mogelijk. Lees hier verder.
Luister de podcast