Andere bestemming voor kerkgebouwen

25-05-2023

In elk Nederlands gehucht staat wel een kerk, en daarmee zijn deze gebouwen bepalend voor het beeld van dorpen en landschappen. Er is wel een probleem: steeds minder mensen vinden de weg naar deze kerken. De vraag van deze aflevering van Vastgoed Gezocht: wat moeten we toch met al deze leegstaande kerken? Maarten Bouwhuis en co-host Maarten de Gruyter leggen deze vraag voor aan Mascha van Damme, architectuurhistoricus en medeauteur van het boek ‘Kerkgebouwen: 88 inspirerende voorbeelden van nieuw gebruik’.

“De verwachting is dat er de komende jaren nog zo’n 3.500 kerkgebouwen leeg komen te staan”, vertelt Mascha van Damme. “Buurtbewoners hebben die gebouwen in hun hart gesloten en zijn fel tegen sloop. Het is dus zaak om er een goede functie voor te vinden. Vroeger zagen kerkbesturen hun kerk liever gesloopt worden dan dat het omgebouwd zou worden tot een supermarkt, café of speelhal. De poptempel Paradiso was voor hen een ultiem schrikbeeld. Vergeet niet, zeker voor katholieken is een kerk geweide grond.” Kerkbesturen zijn eigenaar van het pand en de grond, maar zitten met de hoge kosten. “De gebouwen zijn groot, hoog en slecht geïsoleerd, en hebben vaak te kampen met uitgesteld onderhoud. Daar komt bij dat het ledenaantal terugloopt. Kerkgenootschappen worden samengevoegd en krijgen een gebouw toegewezen. Daardoor blijven er drie andere gebouwen leegstaan. Ze moeten dus wel de markt op en het pand verkopen.”

Nieuwe bestemming

Het is lastig om voor een kerk een nieuwe bestemming te vinden waar iedereen zich in kan vinden. “Een kerk is niet zomaar een gebouw, het is een gebouw waarbij emoties een rol spelen. Er zijn allerlei functies die op verzet stuiten. Dat kan te maken hebben met een ander geloof, maar ook met de verkeersbewegingen die ontstaan als je er een winkel van zou maken. Dat kan weerstand oproepen bij buurtbewoners.”

Monumentale panden

Maarten de Gruyter heeft al de nodige keren de transitie van kerkgebouwen doorgerekend. “De parochie denkt vaak dat een groot gebouw met veel stenen veel moet opleveren, maar wij weten dat de businesscase dan niet rond te rekenen is. Je moet het bijna gratis krijgen. Het is een monumentaal pand, dus je mag er haast niets mee. Die regels moeten ruimer worden.” Mascha van Damme heeft onderzocht hoe dat is gegaan bij de kerkgebouwen die inmiddels een nieuwe bestemming hebben gekregen, en concludeert dat dat bij ieder pand anders is. “Soms zit de monumentale waarde in schilderingen, soms in het doopvont of in de entree. Het is dus maatwerk. Je ziet dat in de praktijk best wel wordt meebewogen in de regelgeving, zeker als er waarde wordt toegevoegd. Het is eenvoudiger om een bibliotheek in een kerk te huisvesten dan om er een woonbestemming aan te geven. Daar moeten bijvoorbeeld ramen in worden aangebracht. Maar de praktijk laat zien dat het wel degelijk kan.”

Mogelijk voor u

Mogelijk financiert zakelijk vastgoed in heel Nederland; van grote stad tot kleine kern. Wilt u geld lenen voor de aankoop van een zakelijk pand of wilt u geld uitlenen met veel zekerheden en een aantrekkelijke rente? Bij ons is het mogelijk. Lees hier verder.